De Choroi-impuls 

Choroi, instrumentenbouw en muziekvernieuwing; een internationale impuls  

klik hier voor de Choroi website

De Choroi-foundation werd in 2003 omgevormd in Stichting Mens en Muziek

Wat betekent Choroi?

Het woord Choroi is afgeleid van een oud-Grieks begrip: 'Choros'. Dit begrip omvatte vele muzikale uitdrukkingsvormen zoals zingen, dansen, bewegen, spelen. Deze uitdrukkingsvormen werden in de oud-Griekse periode nog als een eenheid beleefd. Al ruim dertig jaar streeft de Choroi-impuls ernaar de hedendaagse muziek en het muziekbeleven te verruimen en een toonwereld te creëren die zingt, danst, beweegt en zich dynamisch uiteenzet met de klinkende ruimte. Dit komt vooral tot uitdrukking door de bouw van een nieuw muziekinstrumentarium en de uitgave van nieuwe composities.

Ontwikkeling van een nieuwe klankwereld

De Choroi-muziekinstrumentenbouw werkt aan een heel eigen klankenwereld. Een klankwereld waarin de klankkwaliteit van het gebruikte materiaal sterk in tot uitdrukking komt. Een klank die de ruimte met het instrument in een dynamische verbinding brengt. Fenomenologisch klankonderzoek, voortdurende ontwikkeling en internationale samenwerking zorgen voor een voortdurende ontwikkeling aan een vernieuwend muziekinstrumentarium.

Precisie in de instrumentenbouw

Bij Choroi wordt er door zo'n 160 mensen enthousiast gewerkt in 10 sociaaltherapeutische werkplaatsen in de wereld. Iedere werkplaats heeft zijn eigen specialiteit in het bouwen van slagwerk, snaarinstrumenten, strijkinstrumenten of blaasinstrumenten en dat geeft zo'n werkplaats dan ook een heel eigen karakter. De vioolbouwateliers in Zwitserland en Frankrijk zijn heel anders opgezet als de Zweedse Choroi-fluitenfabriek! Beide werken met een zeer hoge precisie. In de vioolbouw ligt het accent op het vakkundige handwerk, de fluitenbouw is voorzien van vele mechanische hulpmiddelen om een goede controle te houden op de kwaliteit van de honderden fluiten die per week gebouwd worden. Bij alle werkplaatsen staat een kwalitatief klankideaal voorop!

Sociaaltherapie

Alle werkplaatsprojecten hebben een sociaaltherapeutisch doel. Mensen die op één of andere manier niet in de samenleving aan het werk kunnen (bijvoorbeeld door een verstandelijk handicap, een ongeval of een trauma) vinden hier een werkplek waar ze hun eigen mogelijkheden en kwaliteiten in samenwerking kunnen ontplooien. Het is onvoorstelbaar hoeveel er soms mogelijk wordt door het samenbrengen van de individuele mogelijkheden. Ieder vindt wel ergens een werkmogelijkheid binnen de werkplaats. Het samenwerken schept vertrouwen in de ander en inzicht in de eigen mogelijkheden. Het werken aan een muzikaal cultuurproduct geeft nog eens extra voldoening en een levensdoel.

Eigentijds klankideaal

Het hedendaags muziekbeleven is altijd in beweging; duizend jaar geleden klonk er andere muziek als in de vorige eeuw. Hoe kunnen we de muziek die in ons klinkt tot uitdrukking brengen? De muziek van onze tijd is volop in ontwikkeling en hoe zal de muziek van de toekomst klinken. In deze voortdurende ontwikkelingsweg wil Choroi actief meewerken. Zowel door het bouwen van instrumenten met een nieuwe klank alsook door het uitgeven van nieuwe composities of improvisatie aanwijzingen wordt er gewerkt aan een heel eigen klankbeeld.

Organische vormgeving van muziekinstrumenten

De vormgeving van de Choroi-instrumenten wordt sterk beïnvloed door wetmatigheden die het materiaal tot klinken kunnen brengen. De oude akoestische formule die het ontstaan van een toon beschrijft is niet voldoende om een bevredigend resultaat te verkrijgen. Deze formule luidt: Een toon ontstaat door trilling, door resonantie krijgt deze sterkte. Vanzelfsprekend werkt dit fenomeen in alle instrumenten door.

Maar er is meer nodig dan alleen trilling en resonantie om een mooi klinkende toon te creëren. Niet voor niets zoeken instrumentenbouwers hun hout met zorg uit. Niet alleen de trillingseigenschap is van belang, maar ook de klankkwaliteit van het materiaal is een eigenschap die erom vraagt tot uitdrukking gebracht te worden. De verschillende materialen bieden een palet aan klankkleuren die tot verassende mogelijkheden inspireren.

Deze kwaliteit maximaal in de klinkende toon op te nemen is een belangrijk streven van de Choroi-instrumentenbouwers. Het brengt de toon tot leven. En deze levende toonwereld nodigt uit tot nieuwe muziek, nieuwe improvisaties. Het kan een nieuwe muziekwereld in ons wekken, die altijd al sluimerend aanwezig is. Dit streven naar levende klanken wordt steeds meer zichtbaar. Veel muzikanten zijn op zoek ernaar en komen terecht bij etnische volksinstrumenten die vaak nog de rijkdom van de eenvoud bezitten. Niet de gepolijste klank van de moderne westerse instrumenten maar juist de wonderlijke materiaalklanken wekken een ander niveau van muziekbeleven.

De ontwikkelingsweg die de moderne westerse instrumentenbouw is gegaan is echter ook heel interessant. Deze instrumenten hebben namelijk de ruimte om ons heen overwonnen! Waren de oude instrumenten vaak veel te zacht of te nasaal, de nieuwe instrumenten kregen steeds meer de mogelijkheid voller en ruimtelijker te klinken. De mysterieuze materiaalklanken moesten echter het veld ruimen om plaats te maken voor een krachtige sonoriteit.

Binnen de Choroi instrumentenbouw proberen we door middel van de organische vormgeving een verbinding mogelijk te maken tussen de ruimteklank en de materiaalklank. Een rijke heldere klank die zich vrij in de ruimte waarin gespeeld wordt kan ontwikkelen is het streven. Er zijn vele mogelijkheden om deze klankvoorstelling verwezenlijken. Meerdere instrumentenbouwers proberen een uitdrukking te geven aan dit klankideaal. Binnen de groep van Choroi-instrumentenbouwers is hierover een voortdurende uitwisseling. Meerdere malen per jaar zijn er bijeenkomsten waar zij hun ervaringen uitwisselen met musici en met elkaar.

Muziektherapie

De meeste Choroi muziekinstrumenten zijn ontstaan uit vragen van muziektherapeuten. Niet zo vreemd, want eigelijk is een compleet muziekinstrumentarium een prachtige afbeelding van de mens. Ieder instrument spreekt de mens op een heel eigen manier aan, het spreekt ook heel specifieke gedeelten van de mens in versterkte mate aan. Als we de instrumenten onze voorstelling laten passeren dan beleven we in onze voorstelling al de grote verscheidenheid ervan; denk bijvoorbeeld eens aan de totaal andere werking van een pauk, een harp of een fluit.

Dankzij deze specifieke kwaliteiten van de instrumenten ontstaan er steeds weer interessante ontwerpen die geschikt zijn voor de muziektherapie en die het totaalbeeld steeds completer maken. Neem bijvoorbeeld eens de Bourdonlier. Met zijn vele speelmogelijkheden spreekt dit instrument steeds heel sterk het middengebied van de speler aan. De harmonische snarenklanken werken op het ademritme, het brengt je in beweging. Het spelen ermee is zo eenvoudig dat de angst om iets fout te doen dan ook snel verdwijnt. Als het in een akkoord gestemd is of in een enkel interval kan het zeer gemakkelijk worden toegepast als begeleidingsinstrument. De speler brengt de ruimte om hem heen tot klinken. Het wordt helemaal bijzonder als er meerdere spelers zijn. Vaak moeten mensen een drempel nemen om überhaupt een muziekinstrument aan te raken.

De geweldige virtuositeit in de westerse muziek heeft er wellicht aan bijgedragen dat er een faalangst is ontstaan. In landen waar de volksmuziek nog intensief beoefend wordt hoort het beoefenen van muziek er gewoon bij. Er is nauwelijks een drempel om met de muziek te improviseren. Choroi ontwikkelt muziekinstrumenten waarop je ook eenvoudig muziek kunt maken. En ook eenvoudige muziek kan geweldig boeiend zijn! Het samenspelen in groepen geeft nog een extra bevrediging. Door goede improvisatieafspraken kunnen de mooiste composities ontstaan met eenvoudige instrumenten. Het is een uitdaging voor ieder in de improvisatiegroep om het geheel tot klinken te brengen.

Nieuw strijkensemble

Ook modern klassieke ensembles hebben ervaring met de Choroi-instrumenten opgedaan. Het Choros-Modern ensemble bijvoorbeeld heeft werken van Schnittke en Pärt gespeeld op Choroi strijkinstrumenten (viool, alt, cello, kontrabas). Voor de spelers was het verrassend hoe anders de ruimtelijke werking van deze instrumenten was. Ook was het duidelijk dat ze veel duidelijker individueel hoorbaar waren. De klank vermengd zich niet tot een eenheid maar ieder instrument laat heel duidelijk zijn eigen melodielijn horen. Voor diverse composities is dit heel fraai. Maar ook oudere werken kunnen op een bijzondere wijze opnieuw beleefd worden doordat de individuele stemmen zo goed hoorbaar zijn.